Tiêu xương hàm răng là gì – 4 Hậu quả nghiêm trọng cần biết 

Tiêu xương hàm là tình trạng nguy hiểm, xảy ra khi mất răng, với vùng xương chân răng bị tiêu biến, suy giảm về kích thước, thể tích và mật độ xương. Nếu không được điều trị kịp thời, tiêu xương hàm có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng chức năng ăn nhai và thẩm mỹ khuôn mặt. 

Bài viết sau đây Nha khoa Quốc tế Việt Pháp sẽ cung cấp chi tiết thông tin về nguyên nhân gây tiêu xương hàm, các dạng tiêu xương hàm cũng như ảnh hưởng của tình trạng này và biện pháp phòng ngừa, dưới sự tư vấn chuyên môn của bác sĩ Nguyễn Hồng Quân – bác sĩ cao cấp về Implant tại Nha khoa Quốc tế Việt Pháp. 

1. Tiêu xương hàm là gì?

Tiêu xương hàm hay tiêu xương ổ răng là tình trạng vùng xương ổ răng, xương quanh chân răng bị tiêu biến, suy giảm nghiêm trọng về mật độ, kích thước, thể tích và chất lượng xương hàm. Từ đó dẫn đến teo nướu, da chảy xệ, gương mặt méo mó và sai lệch lớn về khớp cắn.

Bệnh lý tiêu xương hàm có thể diễn ra ở cả xương hàm trên và xương hàm dưới. Ban đầu, tiêu xương hàm chỉ xuất hiện tại một vị trí trên cung hàm nhưng nếu không điều trị kịp thời, bệnh lý sẽ nặng hơn và lan sang các vùng xương hàm xung quanh.

2. Nguyên nhân chính gây tiêu xương hàm

Tình trạng tiêu xương hàm thường tiến triển âm thầm, do sự tác động của nhiều yếu tố. Dưới đây là các nguyên nhân chính gây tiêu xương hàm:

Mất răng

Đây là nguyên nhân hàng đầu khiến xương hàm bị tiêu biến và suy giảm nhanh chóng về mật độ, kích thước. Khi mất răng, xương ổ răng vốn có nhiệm vụ nâng đỡ chân răng sẽ mất đi lực kích thích từ hoạt động ăn nhai. Từ đó xương sẽ bắt đầu tiêu biến và thoái hóa theo cơ chế tự nhiên của cơ thể. 

Thông thường chỉ sau 6 – 12 tháng sau khi mất răng, vùng xương tại vị trí răng mất có thể tiêu biến đến 25% và sau 3 năm xương hàm có thể bị mất từ 45 – 60%. 

Viêm nha chu 

Viêm nha chu khởi phát từ tình trạng viêm nướu, biểu hiện rõ rệt với các triệu chứng như sưng đỏ, chảy máu nướu khi chải răng, hôi miệng. Nếu không được điều trị, vi khuẩn viêm nha chu sẽ tấn công sâu hơn, phá hủy dây chằng nha chu và xương ổ răng.

Hậu quả là nướu bị tụt xuống, hình thành túi nha chu khiến răng mất điểm tựa và dần lung lay. Cuối cùng, người bệnh sẽ bị mất răng và tiêu xương hàm nghiêm trọng.

Sử dụng hàm giả tháo lắp hoặc cầu răng sứ

Hàm giả tháo lắp và cầu răng sứ là hai giải pháp được nhiều người sử dụng khi mất răng. Tuy nhiên, các biện pháp phục hình này chỉ có phần thân răng giả bên trên nướu, mà không thay thế được chân răng thật đã mất. 

Khi lực nhai không được truyền tới xương, quá trình tiêu xương vẫn diễn ra âm thầm. Đặc biệt, sử dụng hàm giả tháo lắp lâu dài còn khiến nền xương hàm tiêu nhanh hơn, dẫn đến hàm lỏng lẻo, khó cố định và làm giảm khả năng ăn nhai. 

Các nguyên nhân khác 

Ngoài ra, một số nguyên nhân khác dưới đây cũng gây ra tình trạng tiêu xương hàm, khách hàng cần chú ý:

• Chấn thương hàm: Các chấn thương do tai nạn, va đập mạnh vào vùng miệng có thể làm gãy, nứt xương hàm, từ đó làm mất một phần thể tích xương khiến xương hàm bị tiêu biến.
• Bệnh lý về xương và yếu tố di truyền: Các bệnh lý như loãng xương, rối loạn chuyển hóa canxi hoặc di truyền cấu trúc xương yếu cũng là yếu tố tác động dẫn tới tiêu xương hàm.
• Cao răng tích tụ: Cao răng là môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển, gây viêm nướu, tổn thương dây chằng nha chu. Khi các dây chằng bị phá hủy, vi khuẩn có thể xâm nhập và phá hoại xương ổ răng, từ đó đẩy nhanh quá trình tiêu xương hàm.

3. Các dạng tiêu xương hàm thường gặp

Tiêu xương hàm có 5 dạng phổ biến sau đây:

• Tiêu xương hàm theo chiều ngang: Đây là dạng tiêu xương hàm phổ biến nhất, thường xảy ra do viêm nha chu hoặc mất răng lâu ngày. Khi đó, bề dày (chiều rộng) của xương hàm ở vị trí mất răng sẽ bị thu hẹp, vùng xương hàm kề cận sẽ giãn rộng ra. Các răng kế cận sẽ bị nghiêng về phía mất răng, khiến răng bị xô lệch, mất thẩm mỹ nụ cười và sai lệch khớp cắn, giảm hiệu quả ăn nhai. 
• Tiêu xương hàm theo chiều dọc: Dạng tiêu xương hàm xảy ra do viêm nha chu tiến triển, chấn thương răng hoặc mất răng lâu ngày. Biểu hiện rõ nhất là phần xương hàm dưới nướu (lợi) bị lõm xuống, tạo thành vùng trũng sâu hơn so với vùng xương hàm xung quanh. Theo thời gian, nướu có xu hướng tụt và co lại. 
• Tiêu xương khu vực xoang hàm: Đây là dạng tiêu xương xảy ra khi mất răng hàm trên. Khi răng mất, xương ổ răng tiêu dần đi, xoang hàm trên sẽ hạ xuống để lấp vào khoảng trống. Nếu không có biện pháp khắc phục răng mất, độ rộng của xoang sẽ tăng dần theo thời gian. 
• Tiêu xương toàn bộ khuôn mặt: Là dạng tiêu xương xảy ra khi mất nhiều răng hoặc toàn bộ răng ở hàm trên và hàm dưới mà không được phục hình sớm. Khi đó, tiêu xương diễn ra và biểu hiện rõ rệt với những dấu hiệu như khuôn miệng lõm vào, có nhiều nếp nhăn xuất hiện, môi và má hóp lại, cằm nhô ra… 
• Giảm chiều cao xương hàm: Dạng tiêu xương hàm thường gặp ở người bị mất răng toàn hàm lâu năm hoặc viêm nha chu nặng. Khi đó, chiều cao toàn bộ xương hàm bị hạ thấp so với ban đầu. Nếu không điều trị sớm có thể gây khó khăn khi phục hình bằng các phương pháp như cấy ghép implant.

4. Quá trình tiêu xương sau khi mất răng

Tiêu xương hàm là một quá trình tiến triển liên tục, xảy ra ngay sau khi răng bị mất và kéo dài suốt đời nếu không được xử lý can thiệp sớm. Mức độ và tốc độ tiêu xương hàm sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố như vị trí mất răng, tình trạng sức khỏe xương, chế độ ăn nhai… Dưới đây là quy trình tiêu xương khi mất răng.

Giai đoạn 1 (sau 1 – 3 tháng)

Ngay sau khi mất răng, ổ xương răng sẽ bắt đầu bước vào quá trình lành thương tự nhiên. Sự thay đổi theo từng mốc thời gian như sau:

• Từ 1 – 2 tháng đầu: Xương hàm chưa có thay đổi lớn về thể tích, nướu dần khép lại khoảng trống. Tuy nhiên, bên trong, các tế bào xương đã bắt đầu tái cấu trúc.
• Sau khoảng 3 tháng: Mật độ xương hàm tại vùng mất răng bắt đầu giảm dần do thiếu sự kích thích từ lực nhai. Lúc này, nướu có thể bắt đầu lõm nhẹ xuống, báo hiệu quá trình tiêu xương đang khởi phát.

Giai đoạn trung bình (trong 12 tháng đầu)

Giai đoạn này tốc độ tiêu xương diễn ra mạnh mẽ nhất. Trong 12 tháng đầu, tỷ lệ tiêu xương trung bình mất khoảng 25% thể tích xương tại vị trí mất răng. Trong 6 tháng đầu, xương tiêu trung bình 3,8mm theo chiều ngang và 1mm theo chiều dọc.

Lúc này răng kề cận bắt đầu dịch chuyển, nghiêng hoặc xoay vào khoảng trống vùng mất răng, dẫn đến sai lệch khớp cắn. Khuôn mặt có thể mất cân đối nhẹ, đặc biệt khi mất nhiều răng ở vùng trước.

Giai đoạn nặng (sau 3 năm)

Sau 3 năm, nếu không phục hình, mức độ tiêu xương hàm có thể tiến triển đến 45 – 60% xương hàm tại vị trí mất răng. Lúc này biểu hiện rõ nhất là vùng nướu lõm sâu hơn, má hóp lại và nhiều nếp nhăn xuất hiện trên khuôn mặt. 

Trong 5 năm đầu sau khi mất răng, tình trạng tiêu xương hàm có thể đạt đến khoảng 75%. Tình trạng này sẽ làm giảm nghiêm trọng khả năng ăn nhai, các biện pháp phục hình như hàm giả tháo lắp, cấy ghép implant sẽ trở nên khó hoặc không thể thực hiện nếu không ghép xương.

Đặc biệt, tiêu xương giai đoạn này còn dẫn đến các nguy cơ kèm theo như tăng tốc độ tiêu xương ở các vùng lân cận, đặc biệt khi mất nhiều răng liền kề.

5. Top 4 ảnh hưởng nghiêm trọng của tiêu xương hàm răng 

Tình trạng tiêu xương hàm nếu không được điều trị kịp thời có thế dẫn đến những ảnh hưởng nghiêm trọng cho sức khỏe răng miệng sau đây:

5.1. Ảnh hưởng đến sức khỏe răng miệng 

Khi xương ổ răng tiêu đi, các răng kế cận mất bệ đỡ vững chắc sẽ dễ trở nên lung lay và dịch chuyển. Từ đó tác động trực tiếp đến sức khỏe răng miệng. Cụ thể: 

• Đau nhức và gia tăng tỷ lệ mất răng: Tiêu xương hàm sẽ làm cho xương tiêu biến dần, các răng kế cận không còn được hỗ trợ nâng đỡ, dẫn đến lung lay và đau nhức, thậm chí có thể tăng tỷ lệ mất thêm răng. 
• Răng lung lay và đau khi ăn nhai: Tiêu xương răng thường khiến răng dễ lung lay và dịch chuyển, gây đau khi nhai thức ăn
• Tăng nguy cơ bệnh lý răng miệng: Tiêu xương hàm tạo ra khoảng hở giữa các răng lớn hơn, dễ tích tụ mảng bám và thức ăn, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển. Từ đó dẫn đến các bệnh lý răng miệng như sâu răng, tụt nướu, viêm nha chu… và tiêu xương tiến triển sang các vùng xương hàm khác.

5.2. Ảnh hưởng đến thẩm mỹ và cấu trúc khuôn mặt 

Xương hàm đóng vai trò nâng đỡ toàn bộ cấu trúc phần dưới khuôn mặt. Do đó, khi xương hàm bị tiêu, sẽ dẫn đến những ảnh hưởng sau đây:

• Vùng má và môi mất sự căng đầy, hóp lại
• Khuôn mặt có xu hướng chảy xệ, xuất hiện nhiều nếp nhăn quanh miệng, lão hóa nhanh.
• Cằm nhô ra và môi trên thụt vào, làm gương mặt già hơn tuổi thật.

Đây là lý do nhiều người mất răng lâu năm thường có diện mạo thay đổi rõ rệt, khuôn mặt biến dạng và già hơn so với tuổi thật. Điều này khiến khách hàng mất tự tin, ảnh hưởng đến giao tiếp trong cuộc sống. 

5.3. Ảnh hưởng đến chức năng ăn nhai 

Tiêu xương hàm sẽ làm giảm diện tích và khả năng chịu lực của xương nâng đỡ răng. Từ đó, ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng ăn nhai của toàn hàm. Theo đó:

• Giảm hiệu quả ăn nhai: Răng sẽ mất điểm tựa chắc chắn, lực nhai yếu, đặc biệt là khi mất răng hàm – nhóm răng đóng vai trò chính trong hoạt động nghiền nát thức ăn.
• Ảnh hưởng tiêu hóa: Nhai không kỹ sẽ khiến hệ tiêu hóa phải làm việc nhiều hơn, lâu dài có thể gây rối loạn tiêu hóa, viêm dạ dày.
• Hạn chế chế độ ăn: Người bị tiêu xương hàm sẽ khó ăn cá thức ăn cứng, dai, giòn, từ đó dẫn đến mất cân bằng dinh dưỡng.

5.4. Cản trở quá trình điều trị phục hình răng

Tiêu xương hàm khiến việc phục hình răng, đặc biệt là cấy ghép implant trở nên khó khăn hoặc thậm chí không thể thực hiện nếu không ghép xương trước. Cụ thể:

• Thiếu xương nâng đỡ: Điều kiện cấy ghép Implant là cần một thể tích xương đủ để cố định trụ vững chắc vào xương hàm. Khi xương hàm bị tiêu nhiều, bác sĩ buộc phải thực hiện các thủ thuật bổ sung như ghép xương, nâng xoang, điều này sẽ làm kéo dài thời gian và chi phí điều trị.
• Hàm giả lỏng lẻo: Với trường hợp phục hình răng bằng hàm tháo lắp, nền hàm tiêu xương nhiều sẽ khiến hàm không bám chắc, dễ tuột khi ăn nha, giao tiếp, gây bất tiện trong sinh hoạt.

6. Các biện pháp phòng ngừa và điều trị tiêu xương hàm 

Tiêu xương hàm là quá trình tự nhiên khi mất răng hoặc mắc bệnh lý nha chu. Nếu biết cách chăm sóc và can thiệp sớm – đúng cách có thể làm chậm hoặc ngăn ngừa tình trạng tiêu xương hàm. Dưới đây là một số biện pháp mà khách hàng có thể áp dụng: 

Chăm sóc vệ sinh răng miệng đúng cách

Một hàm răng khỏe mạnh chính là nền tảng để giữ vững xương hàm. Vì thế, khách hàng cần xây dựng một chế độ vệ sinh răng miệng đúng cách, trong đó đảm bảo các yếu tố sau:

• Đánh răng ít nhất 2 lần/ngày với bàn chải lông mềm và kem đánh răng chứa fluoride, đảm bảo chải răng đúng kỹ thuật, đều mặt trong và mặt ngoài răng cũng như đường viền nướu.
• Sử dụng chỉ nha khoa hoặc máy tăm nước để loại bỏ mảng bám ở kẽ răng và các vị trí bàn chải khó làm sạch.
• Súc miệng với dung dịch chuyên dụng hoặc nước muối sinh lý sau bữa ăn để hạn chế vi khuẩn phát sinh và gây ra bệnh lý răng miệng như viêm nướu, viêm nha chu, sâu răng

Hạn chế thói quen và thực phẩm gây hại

Một số thói quen xấu và thực phẩm gây hại có thể đẩy nhanh quá trình tiêu xương và gây hại cho sức khỏe răng miệng, khách hàng cần loại. Cụ thể:

• Không hút thuốc lá: Chất Nicotine có trong thuốc lá sẽ làm giảm lưu lượng máu đến nướu, cản trở quá trình tái tạo xương và mô mềm.
• Hạn chế rượu bia, đồ uống có gas, đồ ăn ngọt: Các loại thực phẩm và đồ uống này có thể làm tăng nguy cơ sâu răng, viêm nướu, thậm chí viêm nha chu, từ đó thúc đẩy quá trình tiêu xương.
• Tránh cắn đồ cứng hoặc nhai lệch để giúp bảo vệ răng và xương hàm khỏi lực tác động bất thường.

Khám răng định kỳ và điều trị sớm bệnh lý răng miệng

Mỗi người nên khám răng ít nhất 6 tháng/lần để phát hiện sớm các vấn đề răng miệng như sâu răng, viêm nướu, viêm nha chu. Mỗi lần tái khám, khách hàng nên lấy cao răng định kỳ để loại bỏ ổ vi khuẩn, hạn chế viêm nhiễm gây phá hủy xương.

Ngoài ra, nếu mắc phải bệnh lý răng miệng nên điều trị kịp thời. Bởi vì việc xử lý bệnh răng miệng ngay từ giai đoạn đầu sẽ giúp ngăn tổn thương lan đến xương ổ răng, từ đó bảo vệ cấu trúc xương lâu dài.

Trồng răng implant sớm sau khi mất răng

Sau khi mất răng, khách hàng nên trồng răng implant càng sớm càng tốt. Cấy ghép implant là phương pháp hiệu quả nhất để phòng tránh tiêu xương hàm. Bác sĩ sẽ cấy trụ chất liệu titanium vào xương hàm để thay thế chân răng đã mất, sau đó gắn khớp nối Abutment và mão sứ lên trên để tạo thành một chiếc răng hoàn chỉnh.

Phục hình răng mất bằng trụ Implant giúp duy trì vừa truyền lực nhai trực tiếp xuống xương hàm trong quá trình ăn nhai, từ đó kích thích xương hàm phát triển và duy trì mật độ xương, đồng thời ngăn chặn quá trình tiêu xương, khôi phục chức năng ăn nhai như răng thật. 

Theo bác sĩ nha khoa, thời gian trồng implant lý tưởng là trong vòng 3 – 6 tháng sau khi mất răng, để tận dụng mật độ xương còn tốt, giảm nguy cơ phải ghép xương.

7. Giải đáp 3 câu hỏi thường gặp về tiêu xương hàm

Sau đây là giải đáp của bác sĩ Nha khoa Quốc tế Việt Pháp về 3 câu hỏi thường gặp liên quan đến tình trạng tiêu xương hàm:  

Mất răng bao lâu thì gây ra tiêu xương hàm?

Sau khoảng 3 tháng kể từ khi mất răng, xương ổ răng tại vị trí mất răng sẽ bắt đầu bị tiêu hao do không còn nhận được lực kích thích từ hoạt động ăn nhai. Biểu hiện ban đầu sẽ là mật độ xương giảm, nướu bắt đầu lõm nhẹ. Thay đổi này không rõ rệt bên ngoài, cần chụp phim X-quang mới có thể thấy sự suy giảm về thể tích xương.

Còn chân răng có bị tiêu xương hàm không?

Có. Nếu chỉ để lại chân răng mà không có biện pháp điều trị phù hợp, xương hàm tại vị trí đó không chịu được sức ép nhai và hiện tượng tiêu xương sẽ xảy ra. Đặc biệt, nếu xảy ra tình trạng viêm chân răng, áp-xe, lan rộng vi khuẩn sang các răng kế cận, quá trình tiêu xương diễn ra nhanh hơn.

Tiêu xương hàm ảnh hưởng như thế nào đến quá trình cấy Implant?

Tiêu xương hàm sẽ làm giảm chất lượng và khối lượng xương, khiến trụ Implant khó đứng vững. Lúc này, để cấy ghép implant, khách hàng sẽ cần phải phẫu thuật ghép xương và/hoặc màng xương kết hợp, nâng xoang. Điều này làm kéo dài thời gian điều trị và tăng chi phí. Vì thế, phục hình Implant ngay khi mất răng là giải pháp tối ưu để tránh phải ghép xương phức tạp sau này. 

Tiêu xương hàm là tình trạng nghiêm trọng, nếu không điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều tác động nguy hiểm đối với sức khỏe răng miệng. Tiêu xương hàm chủ yếu do các nguyên nhân như mất răng, viêm nha chu, cao răng tích tụ… vì thế khách hàng nên xây dựng chế độ chăm sóc răng miệng đúng cách, khám và điều trị bệnh lý kịp thời. 

Hy vọng với những thông tin mà nha khoa vừa cung cấp, khách hàng đã hiểu về tiêu xương hàm là gì, các dạng tiêu xương hàm cũng như ảnh hưởng nghiêm trọng của tình trạng này. Liên hệ ngay Nha khoa Quốc tế Việt Pháp qua số hotline: 0363.85.85.87 để được hỗ trợ tư vấn miễn phí về tiêu xương hàm, trồng răng implant khi mất răng và đặt lịch khám bác sĩ nhanh nhất.

Để phản ánh về chất lượng dịch vụ tại phòng khám Nha khoa Quốc Tế Việt Pháp, quý khách hàng vui lòng liên hệ qua số tổng đài: 19006478.