Facemask chỉnh nha – Giải pháp ‘cứu cánh’ cho khớp cắn ngược cha mẹ nên biết

Khớp cắn ngược (móm xương) là tình trạng gây mất thẩm mỹ gương mặt, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng ăn nhai và phát âm của trẻ. Trong nhiều trường hợp, việc can thiệp chỉnh nha sớm bằng khí cụ chỉnh nha Facemask có thể giúp điều chỉnh sự mất cân đối xương hàm, giảm thiểu nguy cơ phải phẫu thuật khi trưởng thành. Bài viết dưới đây từ Nha khoa Quốc Tế Việt Pháp sẽ giúp khách hàng hiểu rõ hơn về khí cụ đặc biệt này.

1. Khí cụ chỉnh nha Facemask là gì? 

Facemask là một loại khí cụ chỉnh nha được sử dụng phổ biến trong điều trị khớp cắn ngược ở trẻ em, hoạt động bằng cách kéo hàm trên ra trước, từ đó điều chỉnh tương quan giữa hai hàm.

Khí cụ chỉnh nha Facemask thường được chỉ định cho trẻ từ 6 đến 12 tuổi, trong giai đoạn xương hàm còn đang phát triển mạnh. Việc can thiệp đúng thời điểm sẽ giúp định hình lại cấu trúc xương hàm, mang lại khớp cắn chuẩn và gương mặt hài hòa.

2. Vai trò và Cơ chế hoạt động của khí cụ chỉnh nha Facemask

Khí cụ chỉnh nha Facemask đóng vai trò then chốt trong điều trị khớp cắn ngược do xương hàm trên kém phát triển. Với nguyên lý hoạt động can thiệp sớm vào quá trình tăng trưởng xương, Facemask còn giúp định hướng lại toàn bộ cấu trúc hàm, tạo tiền đề cho khớp cắn chuẩn và gương mặt cân đối. 

Cơ chế hoạt động cụ thể:

Facemask tạo lực kéo từ bên ngoài mặt, với hai điểm tựa là vùng trán và vùng cằm, kết hợp với dây chun đàn hồi móc vào khí cụ cố định trong miệng. Lực kéo này được truyền qua thanh ngang của Facemask, hướng ra trước và xuống dưới.

Khi sử dụng đúng cách và đủ thời gian, Facemask mang lại những thay đổi rõ rệt như sau:

Vai trò nổi bật của khí cụ Facemask:

• Khắc phục triệt để sự lệch lạc giữa hai hàm trong giai đoạn phát triển của trẻ.
• Hạn chế tối đa nguy cơ phẫu thuật chỉnh hình xương hàm khi trưởng thành.
• Giúp xương hàm trên phát triển đúng hướng, đặc biệt quan trọng trong những năm đầu đời.

3. Cấu tạo chi tiết của khí cụ chỉnh nha Facemask

Khí cụ Facemask được thiết kế với nhiều bộ phận kết hợp linh hoạt để tạo ra lực kéo ổn định, đủ mạnh và chính xác, giúp xương hàm trên di chuyển hiệu quả ra trước trong giai đoạn xương đang phát triển. Dưới đây là bảng tổng hợp các thành phần chính trong khí cụ Facemask và chức năng tương ứng:

4. Các loại khí cụ chỉnh nha Facemask phổ biến

Facemask không có một kiểu cố định. Dựa trên mức độ sai lệch, mục tiêu điều trị, khí cụ này được chia thành 5 loại chính. 

• Hàm Facemask ngang: Khí cụ này có khung đặt ngang qua vùng trán và cằm, tạo lực kéo ra trước và sau. Đây là dạng Facemask thông dụng nhất, thường dùng trong các trường hợp móm do xương hàm trên kém phát triển ở mức độ nhẹ đến vừa.
• Hàm Facemask dọc: Cấu tạo theo trục dọc, tác động lực theo hướng từ trên xuống dưới. Loại Facemask này thường được chỉ định khi cần điều chỉnh chiều cao tầng mặt hoặc hướng mọc của răng.
• Hàm Facemask chủ động (3 chiều): Kết hợp giữa lực ngang, dọc và xiên, phù hợp với các trường hợp khớp cắn ngược phức tạp cần chỉnh cả ba chiều không gian của xương hàm. Áp dụng cho trường hợp khớp cắn ngược phức tạp, sai lệch nhiều hướng.
• Hàm Facemask Petit: Dạng khí cụ chỉnh nha đơn giản, nhẹ, ít điểm điều chỉnh, thích hợp với các ca móm mức độ nhẹ hoặc trẻ còn nhỏ tuổi.
• Hàm Facemask Delaire: Thiết kế với khung kim loại chắc chắn và linh hoạt hơn, tích hợp nhiều điểm điều chỉnh, phù hợp với những trường hợp sai lệch nặng do xương.

5. Đối tượng phù hợp với khí cụ chỉnh nha Facemask

Những đối tượng thường được chỉ định sử dụng khí cụ chỉnh nha facemask bao gồm:

• Trẻ có khớp cắn ngược loại III do xương: Xương hàm trên kém phát triển, nằm lùi sâu so với nền sọ và hàm dưới, đây là nguyên nhân thường gặp gây móm bẩm sinh ở trẻ.
• Trẻ có xương hàm trên phát triển kém theo chiều trước – sau: Gây ra sự mất cân đối giữa hai hàm, khiến gương mặt trở nên lồi lõm, thiếu hài hòa.
• Trẻ bị khe hở môi – vòm miệng: Trong những trường hợp dị tật bẩm sinh hoặc sau phẫu thuật vòm miệng, xương hàm trên thường phát triển không đồng đều, trẻ cần được can thiệp chỉnh hình sớm.
• Trẻ có hàm dưới phát triển quá mức: Facemask không trực tiếp làm tiêu xương hàm dưới nhưng giúp cải thiện tương quan giữa hai hàm, từ đó giảm cảm giác cằm đưa ra trước.

6. Độ tuổi vàng để can thiệp khí cụ chỉnh nha Facemask cho bé

Facemask đạt hiệu quả tối ưu khi được áp dụng trong giai đoạn xương hàm còn mềm, các khớp tăng trưởng chưa đóng và cơ thể đáp ứng tốt với lực chỉnh hình. Điều kiện lý tưởng để bắt đầu điều trị là khi răng cửa vĩnh viễn và răng hàm lớn thứ nhất hàm trên đã mọc đầy đủ, cung hàm ổn định và có thể kết hợp nong hàm nếu cần.

Nếu can thiệp muộn, khi trẻ đã bước vào giai đoạn trưởng thành, xương hàm cứng lại khiến việc điều chỉnh khớp cắn do sai lệch xương gần như không thể thực hiện bằng khí cụ. Lúc này, phẫu thuật chỉnh hình xương hàm trở thành lựa chọn duy nhất, chi phí cao và cần nhiều thời gian hồi phục

Thời điểm lý tưởng để bắt đầu can thiệp Facemask được xác định như sau:

• Bé gái từ 9 – 12 tuổi: Đây là giai đoạn trước dậy thì, xương đang phát triển mạnh và có khả năng đáp ứng rất tốt với điều trị chỉnh hình.
• Bé trai từ 11 – 14 tuổi: Do tốc độ phát triển xương ở bé trai thường chậm hơn bé gái nên thời gian can thiệp cũng muộn hơn một chút.
• Một số trường hợp có thể can thiệp từ 6 – 8 tuổi: Áp dụng khi trẻ có dấu hiệu sai khớp cắn rõ rệt từ nhỏ như cằm đưa ra trước, răng cửa hàm trên cụp vào trong hoặc mặt dưới phát triển quá mức so với mặt trên.

7. Ưu nhược điểm khi dùng Facemask 

Khí cụ chỉnh nha Facemask mang lại nhiều lợi ích vượt trội trong điều trị khớp cắn ngược ở trẻ, đặc biệt nếu can thiệp đúng thời điểm. Tuy nhiên, Facemask cũng có những điểm cần lưu ý trong quá trình sử dụng.

7.1 Ưu điểm nổi bật

Việc sử dụng Facemask mang lại nhiều lợi ích vượt trội, đặc biệt trong các trường hợp móm xương do thiểu sản hàm trên. Dưới đây là những ưu điểm của khí cụ:

• Hiệu quả vượt trội với khớp cắn ngược loại III: Đặc biệt với các trường hợp do xương hàm trên kém phát triển mức độ nhẹ đến vừa, Facemask giúp định hướng phát triển xương hiệu quả mà không cần can thiệp phẫu thuật.
• Chỉnh hình từ gốc, tác động trực tiếp lên xương hàm: Khác với các khí cụ chỉ điều chỉnh răng, Facemask giúp chỉnh hình xương, mang lại kết quả ổn định lâu dài.
• Giảm thiểu nguy cơ phải phẫu thuật hàm khi trưởng thành: Việc điều trị sớm bằng Facemask có thể ngăn chặn, trì hoãn nhu cầu phẫu thuật chỉnh hình phức tạp sau này.
• Hỗ trợ quá trình niềng răng thuận lợi hơn: Sau khi điều chỉnh khớp cắn, quá trình sắp xếp răng bằng mắc cài hoặc khay trong suốt sẽ dễ dàng và rút ngắn thời gian.
• Cải thiện thẩm mỹ khuôn mặt rõ rệt: Facemask giúp kéo hàm trên ra trước, làm đầy gò má, giảm độ lồi lõm vùng mặt dưới, mang lại diện mạo hài hòa hơn cho trẻ.
• Điều chỉnh tương quan xương hàm hiệu quả: Khí cụ Facemask có thể tăng chiều dài tầng mặt dưới, đồng thời kiểm soát hướng phát triển của hàm dưới.
• Kiểm soát sự trồi răng hàm lớn: Nhờ các khí cụ kết hợp như máng trượt, việc trồi răng không mong muốn được kiểm soát tốt trong quá trình điều trị.
• Bảo vệ răng cửa hàm dưới: Khắc phục va chạm sai khớp cắn kéo dài, từ đó ngăn ngừa tụt lợi và tiêu xương quanh răng cửa dưới.
• Cải thiện chức năng ăn nhai và phát âm: Việc đưa khớp cắn về vị trí chuẩn giúp trẻ dễ nhai nuốt hơn, đồng thời hỗ trợ phát âm rõ ràng, mạch lạc trong quá trình học nói và giao tiếp.

7.2 Nhược điểm 

Facemask tồn tại một số hạn chế trong quá trình sử dụng, đặc biệt là khi trẻ chưa quen với khí cụ hoặc thiếu sự hợp tác từ gia đình:

• Hiệu quả phụ thuộc vào sự hợp tác từ trẻ và gia đình: Việc đeo đủ giờ mỗi ngày là yếu tố quyết định hiệu quả, do đó trẻ cần được động viên và giám sát trong suốt quá trình sử dụng.
• Có thể gây kích ứng vùng tiếp xúc: Các điểm tựa tại trán và cằm có thể gây đỏ da hoặc đau nhẹ, đặc biệt nếu đeo chưa đúng cách hoặc chưa quen.
• Gây cảm giác đau/mỏi nhẹ khi thay chun mới: Đây là hiện tượng phổ biến do lực kéo được tăng cường, nhưng sẽ giảm bớt sau vài ngày.
• Vệ sinh răng miệng cần được chú trọng hơn: Facemask kết hợp với khí cụ trong miệng như nong hàm, móc kéo… nên việc vệ sinh cần cẩn thận và đúng cách để tránh viêm lợi, sâu răng.
• Khí cụ ngoài miệng có thể gây bất tiện: Facemask có thể gây vướng víu trong sinh hoạt và khiến trẻ ngại đeo đến nơi công cộng nên các bé cảm thấy bất tiện nếu đeo liên tục.
• Khó ăn nhai trong thời gian đầu sử dụng: Cảm giác vướng, đau hoặc hạn chế cử động miệng là điều dễ gặp nhưng sẽ được cải thiện khi trẻ dần thích nghi.

8. Thời gian thích hợp đeo Facemask

Thời gian đeo Facemask đóng vai trò then chốt quyết định 80 – 90% hiệu quả điều trị. Đeo không đủ giờ, không đúng cách hoặc bỏ quên thường xuyên có thể khiến kết quả chỉnh nha bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Khi nào nên bắt đầu đeo Facemask?

• Chỉ định thường gặp: Trẻ có răng móm, khớp cắn ngược, hàm dưới phát triển mạnh hay xương hàm trên phát triển kém.
• Thời điểm nên can thiệp: Càng sớm càng tốt, khi xương hàm còn mềm và chưa đóng khớp tăng trưởng. Thường bắt đầu từ 8 – 12 tuổi, giai đoạn trẻ đang thay răng sữa và xương hàm phát triển mạnh mẽ.
• Giai đoạn vàng:
  • Bé gái: từ 9 – 12 tuổi.
  • Bé trai: từ 11 – 14 tuổi.
• Điều kiện lý tưởng đeo Face Mask: Răng hàm lớn thứ nhất và răng cửa vĩnh viễn đã mọc đầy đủ.Cung hàm ổn định, đủ điều kiện để gắn nong hàm hoặc móc kéo

Thời gian đeo mỗi ngày ra sao?

• Khuyến nghị tối thiểu: Tối thiểu 10 – 12 tiếng/ngày. Trường hợp sai lệch nặng đeo từ 12 – 14 giờ/ngày.
• Thời điểm đeo lý tưởng: Phụ huynh nên ưu tiên đeo cho trẻ vào ban đêm để tận dụng giai đoạn hormone tăng trưởng hoạt động mạnh, đồng thời giúp trẻ đỡ ngại hơn khi đến trường.

Tổng thời gian điều trị kéo dài bao lâu?

• Thời gian trung bình: 8 đến 12 tháng, tùy mức độ sai lệch và khả năng hợp tác của trẻ.
• Hiệu quả đạt được: Xương hàm trên có thể được kéo ra trước từ 2 – 4mm, khớp cắn đạt độ cắn chìa chuẩn khoảng 3 – 5mm, giúp cải thiện toàn diện thẩm mỹ và chức năng hàm mặt.

9. So sánh Facemask với các khí cụ chỉnh nha khớp cắn ngược khác

Không phải mọi trường hợp khớp cắn ngược đều sử dụng Facemask. Tùy vào nguyên nhân sai lệch (do xương hay răng), độ tuổi và mức độ phát triển hàm, bác sĩ sẽ chỉ định khí cụ phù hợp.. Dưới đây là bảng so sánh giữa khí cụ Facemask và các phương pháp chỉnh nha phổ biến khác:

10. Hướng dẫn đeo và sử dụng Facemask đúng cách tại nhà

Facemask sẽ không phát huy hết hiệu quả nếu trẻ đeo sai cách, đeo không đủ giờ hoặc bỏ ngang giữa chừng. Do đó, việc hướng dẫn đúng cách và đồng hành từ phụ huynh là yếu tố cực kỳ quan trọng để quá trình điều trị diễn ra hiệu quả.

10.1 Hướng dẫn đeo Facemask đúng vị trí

Trẻ cần được hướng dẫn và hỗ trợ giai đoạn đầu để đảm bảo đeo Facemask đúng cách, đúng vị trí theo chỉ định của bác sĩ. Nếu đeo sai vị trí, lực kéo không chính xác có thể ảnh hưởng đến kết quả điều trị và gây khó chịu cho trẻ.

• Chuẩn bị trước khi đeo: Trẻ thường được gắn khí cụ nong khẩu cái cố định trên hàm trên như khí cụ Hydrax, để mở rộng cung hàm và tạo điểm tựa cho dây chun kéo từ ngoài mặt.
• Cách đeo khí cụ:
  • Bước 1: Gắn chun chỉnh nha vào móc nằm trên răng hàm trên (được tích hợp sẵn trong khí cụ cố định).
  • Bước 2: Đặt khung Facemask áp sát vùng cằm và trán bên ngoài mặt trẻ.
  • Bước 3: Kéo chun sang hai đầu thanh ngang của Facemask để tạo lực kéo ra trước.
• Điều chỉnh lực và hướng kéo:
  • Sử dụng chun chuyên dụng có độ đàn hồi ổn định, lực kéo trung bình 350 – 400g/bên.
  • Trong giai đoạn đầu, nên dùng lực nhẹ để trẻ dễ thích nghi.
  • Cần thay dây chun mới mỗi 2–3 ngày hoặc theo hướng dẫn cụ thể của bác sĩ.
  • Bác sĩ sẽ kiểm tra và điều chỉnh lực kéo định kỳ trong các lần tái khám để đảm bảo hiệu quả điều trị.
• Cách đặt vị trí móc phù hợp với từng tình trạng cắn: 
  • Cắn hở phía trước: Đặt hook cao để hướng lực kéo chéo xuống – giúp đóng khớp cắn.
  • Cắn sâu: Đặt hook ngang với răng hàm lớn vĩnh viễn, tạo lực kéo làm trồi răng, từ đó giúp mở khớp cắn.

10.2 Lưu ý chung khi đeo khí cụ chỉnh nha Facemask 

Bên cạnh thao tác đeo đúng, việc tuân thủ chế độ sinh hoạt và tái khám định kỳ cũng đóng vai trò thiết yếu giúp điều trị diễn ra suôn sẻ. Dưới đây là những lưu ý quan trọng mà phụ huynh cần ghi nhớ trong suốt quá trình sử dụng Facemask cho con:

• Đảm bảo thời gian đeo mỗi ngày: Tối thiểu 10 – 12 tiếng, ưu tiên đeo vào ban đêm để tận dụng hiệu quả hormone tăng trưởng và giảm cảm giác ngại ngùng khi đến trường.
• Ăn uống hợp lý: Giai đoạn đầu nên cho trẻ ăn thực phẩm mềm, dễ nuốt như cháo, súp, cơm nát, sinh tố, để giảm lực tác động lên vùng hàm đang kéo.
• Tái khám định kỳ đúng lịch hẹn: Phụ huynh nên đưa trẻ đi kiểm tra định kỳ mỗi 4 – 6 tuần để bác sĩ điều chỉnh lực kéo, vị trí móc hoặc thay khí cụ phụ trợ nếu cần.
• Phản hồi kịp thời khi có bất thường: Nếu trẻ có biểu hiện đau khớp, lệch cắn, khó há miệng hay khí cụ bị lệch, phụ huynh cần cho trẻ ngưng sử dụng và liên hệ cơ sở nha khoa để xử lý kịp thời.

10.3 Cách giúp trẻ hợp tác khi đeo khí cụ Facemask

Trẻ nhỏ thường nhạy cảm, dễ từ chối hoặc bỏ ngang khi cảm thấy khó chịu. Do đó, việc xây dựng tâm lý tích cực và tạo môi trường hỗ trợ là yếu tố quyết định đến sự hợp tác trong suốt quá trình điều trị.

• Chọn cơ sở nha khoa thân thiện với trẻ nhỏ: Bác sĩ có kinh nghiệm giao tiếp, hướng dẫn trẻ sẽ giúp tạo cảm giác an tâm và dễ tiếp thu hướng dẫn.
• Khuyến khích và động viên hàng ngày: Phụ huynh nên dành lời khen, quà nhỏ hoặc theo dõi tiến trình qua hình ảnh để tạo động lực cho trẻ.
• Hỗ trợ thao tác đeo/tháo khí cụ: Trong thời gian đầu, ba mẹ nên giúp trẻ đeo Facemask đúng cách, đặc biệt là lúc trước khi đi ngủ.
• Tạo kết nối với bạn đồng hành: Việc cho trẻ gặp gỡ các bạn đang đeo Facemask cũng sẽ giúp trẻ có cảm giác không đơn độc và hợp tác hơn.

10.4 Cách bảo quản khi đeo khí cụ chỉnh nha Facemask

Bởi Facemask là khí cụ ngoài miệng, nên cần được chăm sóc và bảo quản kỹ lưỡng để đảm bảo độ bền và an toàn khi sử dụng.

• Tháo khí cụ đúng thời điểm: Trẻ chỉ tháo facemask ra khi ăn uống, chải răng, hoặc chơi thể thao mạnh. Cần hạn chế tháo, lắp quá thường xuyên gây ảnh hưởng đến cấu trúc khí cụ.
• Vệ sinh khí cụ hàng ngày: Hãy dùng bàn chải lông mềm và nước ấm để vệ sinh phần đỡ trán, cằm, thanh ngang… và tuyệt đối không dùng nước nóng hoặc hóa chất tẩy rửa mạnh.
• Bảo quản đúng cách: Đặt trong hộp riêng, nơi khô thoáng, tránh ánh nắng trực tiếp và nơi có nhiệt độ cao.
• Kiểm tra khí cụ định kỳ: Nếu khí cụ bị nứt, cong vênh hoặc gãy móc, cần đưa đến nha khoa để kiểm tra và thay mới kịp thời.

11. Chi phí điều trị khí cụ chỉnh nha Facemask

Tại các cơ sở chuyên sâu và uy tín như Nha khoa Quốc Tế Việt Pháp, chi phí cho một bộ khí cụ Facemask dao động trong khoảng:

Khí cụ Facemask (1 bộ): 15.000.000 – 20.000.000 VNĐ 

Mức giá này có thể thay đổi tùy theo tình trạng cụ thể của từng khách hàng và các yếu tố điều trị liên quan. Cụ thể:

• Loại Facemask sử dụng: Chi phí sẽ khác nhau tùy loại khí cụ như Facemask Petit có cấu trúc đơn giản, hay Facemask Delaire với cấu trúc vững chắc, nhiều điểm điều chỉnh.
• Mức độ sai lệch khớp cắn: Tình trạng khớp cắn ngược nhẹ, vừa hay nặng sẽ quyết định đến độ phức tạp của phác đồ điều trị và thời gian can thiệp.
• Khí cụ hỗ trợ đi kèm: Trong nhiều trường hợp, Facemask cần kết hợp với khí cụ nong hàm, móc kéo, máng trượt… làm tăng chi phí tổng thể.
• Tay nghề và kinh nghiệm của bác sĩ: Bác sĩ chỉnh nha chuyên sâu, có chứng chỉ quốc tế và nhiều năm kinh nghiệm sẽ đưa ra kế hoạch điều trị chính xác và hiệu quả hơn.
• Cơ sở nha khoa: Trang thiết bị hiện đại, phòng điều trị vô trùng và đội ngũ chuyên môn cũng là yếu tố tạo nên sự khác biệt về giá và chất lượng dịch vụ.
• Thời gian điều trị và số lần tái khám: Ca điều trị kéo dài, cần theo dõi sát sao hoặc điều chỉnh khí cụ thường xuyên có thể phát sinh thêm chi phí.
• Các dịch vụ đi kèm: Bao gồm chụp X-quang, lấy dấu hàm, thay chun định kỳ, và khí cụ duy trì sau điều trị.

Sử dụng khí cụ chỉnh nha Facemask là giải pháp hiệu quả, an toàn là giải pháp tối ưu để điều trị các trường hợp khớp cắn ngược do xương hàm trên kém phát triển. Việc can thiệp đúng thời điểm, đúng kỹ thuật và dưới sự theo dõi chặt chẽ của bác sĩ chuyên sâu chỉnh nha sẽ giúp khách hàng cải thiện khớp cắn, gương mặt, đồng thời hạn chế tối đa nguy cơ phải phẫu thuật sau này.

Khách hàng có thể liên hệ ngay với Nha khoa Quốc Tế Việt Pháp qua hotline: 0363.85.85.87 để được hỗ trợ tư vấn về chỉnh nha và các dịch vụ chăm sóc sức khỏe răng miệng toàn diện.

Để phản hồi những vấn đề về chất lượng dịch vụ tại phòng khám Nha khoa Quốc Tế Việt Pháp, khách hàng vui lòng liên hệ trực tiếp qua số điện thoại: 19006478.