Khớp cắn chéo là gì? Phân biệt khớp cắn chéo và cách điều trị hiệu quả

Khớp cắn chéo là một dạng sai lệch khớp cắn gây ảnh hưởng đến thẩm mỹ khuôn mặt và khả năng ăn nhai. Vậy khớp cắn chéo là gì? Trong bài viết này, Nha khoa Quốc tế Việt Pháp sẽ giúp khách hàng hiểu rõ về khớp cắn chéo, cách phân biệt với các dạng sai lệch khớp cắn khác và cách điều trị để cải thiện thẩm mỹ khuôn mặt và khả năng ăn nhai.

1. Khớp cắn chéo là gì?

Khớp cắn chéo là một dạng sai lệch khớp cắn khiến răng hàm trên nằm lệch vào trong hoặc ra ngoài so với răng hàm dưới, vị trí không đúng chuẩn, gây lệch khớp cắn theo chiều ngang. 

Khớp cắn chéo phá vỡ sự cân đối của 2 hàm và toàn bộ răng trên cung hàm, ảnh hưởng đến thẩm mỹ gương mặt, chức năng ăn nhai. Tình trạng lệch lạc có thể xảy ra ở răng cửa, răng nanh hoặc răng tiền hàm, răng hàm.

2. Dấu hiệu nhận biết khớp cắn chéo

Khớp cắn chéo ít có biểu hiện ra bên ngoài nên người nhìn khó nhận biết. Tuy nhiên, nếu để ý kỹ, khách hàng có thể nhận biết tình trạng khớp cắn chéo qua các dấu hiệu dưới đây:

• Răng không thẳng hàng: Khi ngậm miệng, răng hàm trên và răng hàm dưới không khớp.
• Răng dưới nằm trên răng hàm trên: Răng hàm trên nằm lùi vào phía trong so với các răng hàm dưới gây ra tình trạng răng hàm dưới đè lên răng hàm trên.
• Mất đối xứng hàm: Răng cửa hàm trên và hàm dưới lệch nhau, đường nối từ đỉnh mũi và 2 khe răng cửa hai hàm tới trung tâm của cằm bị lệch, không tạo đường thẳng liên tục từ trên xuống dưới mà gấp khúc ở khe răng cửa.
• Cung răng không đều: Trên cùng một cung răng, răng mọc lộn xộn, phân ra nhiều nhóm răng sai lệch khác nhau, trong đó có nhóm chìa ra ngoài, nhóm thụt vào trong gây mất cân đối, không phân biệt được là hô vẩu hay móm.
• Lệch mặt, cằm: Mặt và cằm có sự phát triển không cân đối, bị lệch sang một bên.
• Khó khăn khi ăn nhai, dễ mỏi hàm: Răng hàm trên và hàm dưới lệch nhau sẽ khiến hoạt động ăn nhai gặp khó khăn, xuất hiện tình trạng mỏi hàm vì phải mất nhiều lực hơn để nghiền nát thức ăn.

3. Nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng khớp cắn chéo

Tình trạng khớp cắn chéo có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ yếu tố chủ quan đến  khách quan. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất gây ra tình trạng khớp cắn chéo:

• Yếu tố di truyền: Nếu ông bà, cha mẹ hoặc họ hàng bị khớp cắn chéo thì nguy cơ cao các thế hệ sau như con cái, cháu, người thân trong gia đình cũng gặp phải tình trạng này.
• Quá trình phát triển răng bất thường: Những điều bất thường xảy ra ở các giai đoạn thay răng, xương hàm phát triển hay tai nạn ngoài ý muốn đều có thể gây ra tình trạng khớp cắn chéo.
  • Quá trình thay răng: Răng sữa mất sớm khiến răng bên cạnh nghiêng vào khoảng trống do răng sữa để lại làm cho răng vĩnh viễn không đủ chỗ để mọc dẫn đến lệch khớp cắn. Hoặc răng sữa tồn tại quá lâu làm cho răng vĩnh viễn mọc trễ, không đủ chỗ để mọc và mọc sai vị trí, chèn ra phía sau gây ra tình trạng khớp cắn chéo.
  • Sự phát triển xương hàm: Cung hàm hẹp, xảy ra bất thường trong quá trình tăng trưởng xương, xương hàm trên kém phát triển hoặc xương hàm dưới phát triển quá mức làm cho răng mọc lộn xộn dẫn đến tình trạng khớp cắn chéo.
  • Tai nạn ngoài ý muốn: Chấn thương, tai nạn hay khối u, các vấn đề hô hấp… gây ra lực tác động mạnh làm cho răng lệch lạc, thò thụt không đều dẫn đến tình trạng khớp cắn chéo.

• Thói quen xấu: Trong quá trình sinh hoạt hàng ngày, các thói quen xấu như cắn môi, đẩy lưỡi, thở bằng miệng… cũng có thể gây ra tình trạng khớp cắn chéo. Cơ chế tác động cụ thể như sau:
  • Thói quen phổ biến như cắn môi trên, mút ngón tay, đẩy lưỡi, lười nhai, sử dụng núm vú giả, bú bình khi quá tuổi…tạo lực ép bất thường liên tục lên răng và xương, làm thay đổi sự phát triển của xương hàm, hẹp cung hàm trên, thay đổi vị trí lưỡi dẫn đến tình trạng khớp cắn chéo.
  • Thở bằng miệng làm thay đổi tư thế nghỉ của lưỡi, sự phát triển của khuôn mặt dẫn đến khớp cắn chéo.

4. Phân loại khớp cắn chéo thường gặp

Căn cứ vào mức độ lệch lạc của răng cửa, răng nanh hoặc răng tiền hàm, răng hàm, khớp cắn chéo thường được chia làm 2 loại là khớp cắn chéo răng trước và khớp cắn chéo răng sau. Mỗi loại khớp cắn chéo này có đặc điểm riêng và do nguyên nhân khác nhau gây ra.

4.1. Khớp cắn chéo răng trước

Khớp cắn chéo răng trước là tình trạng một hoặc vài răng cửa hoặc răng nanh hàm trên nằm phía trong so với răng hàm dưới khi hàm đóng lại. Trẻ em hay người trưởng thành đều có thể bị khớp cắn chéo răng trước. Tuy nhiên, theo một số nghiên cứu, tỷ lệ mắc khớp cắn chéo răng trước khá ít, chỉ chiếm khoảng 4 – 5% dân số.

Khớp cắn chéo răng trước có thể do các nguyên nhân sau đây:

• Yếu tố di truyền.
• Chiều dài cung hàm không đủ, làm cho răng khấp khểnh.
• Thói quen cắn trượt khiến hàm dưới bị đẩy ra trước và hàm trên kéo lùi về sau.
• Xương phát triển không đúng, dẫn đến sai lệch khớp cắn.

Căn cứ vào nguyên nhân gây ra, khớp cắn chéo răng trước thường được chia làm 2 dạng:

• Cắn chéo răng trước do răng: Dạng sai lệch này do răng mọc lệch vị trí dẫn đến trục răng nghiêng lệch, khấp khểnh một hoặc một vài răng trước đan chéo vào nhau. Trong khi đó, nền xương 2 hàm phát triển bình thường, không có sự chênh lệch bất thường nào.
• Cắn chéo phía trước do xương: Đây là dạng sai lệch do cấu trúc xương hàm phát triển bất thường, xương hàm trên thiểu sản, hẹp hoặc xương hàm dưới phát triển quá mức. Từ đó dẫn đến mặt lõm (mặt lưỡi cày), môi trên lùi về sau, môi dưới kéo ra trước. 

4.2. Khớp cắn chéo răng sau

Khớp cắn chéo răng sau là tình trạng rối loạn khớp cắn theo chiều ngang, trong đó các răng hàm có sự lồng múi bất thường, có một hoặc vài răng tiền hàm/răng hàm của hàm trên nằm phía trong so với răng hàm dưới khi đóng hàm. 

Khách hàng có thể nhận biết tình trạng khớp cắn chéo răng sau qua các dấu hiệu như lệch mặt, lệch cằm, hàm dưới trượt sang một bên khi vận động, khó ăn nhai, hay cắn vào má… Những điều này ảnh hưởng đến chức năng ăn nhai, nguy cơ lệch hàm chức năng. 

Khớp cắn chéo răng sau có thể xảy ra ở 1 hoặc cả 2 bên cung hàm. Đây là tình trạng khá phổ biến, chiếm tới 16% dân số (theo một số nghiên cứu về nha khoa).

Nguyên nhân gây ra khớp cắn chéo răng sau:

Tình trạng khớp cắn chéo răng sau xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau như:

• Do yếu tố di truyền, xương hàm trên kém phát triển còn xương hàm dưới phát triển quá mức .
• Do thói quen xấu hoặc chấn thương trong thời kỳ răng sữa ảnh hưởng tới giai đoạn mọc răng vĩnh viễn.

Khớp cắn chéo răng sau thường có 4 dạng phổ biến sau đây:

• Cắn chéo chức năng: Là tình trạng hàm dưới dịch chuyển sang một bên làm cho răng hàm trên và hàm dưới không khớp.
• Cắn chéo phía má: Một hoặc một số răng sau hàm trên lệch về phía má nhiều hơn so với răng hàm dưới.
• Cắn chéo phía lưỡi: Một hoặc một vài răng sau hàm dưới lệch về phía lưỡi nhiều hơn so với răng hàm trên..
• Cắn chéo vòm miệng: Cung răng hẹp nên một hoặc nhiều răng hàm trên nằm sâu về phía trong so với răng hàm dưới.

5. Phân biệt khớp cắn chéo với khớp cắn ngược và khớp cắn sâu

Cùng là dạng sai lệch khớp cắn nhưng khớp cắn chéo có sự khác biệt với khớp cắn ngược, khớp cắn sâu ở hướng sai lệch và các đặc điểm khác. Bảng so sánh sau đây sẽ giúp khách hàng phân biệt 3 loại khớp cắn phổ biến này: 

6. Thời điểm vàng điều trị khớp cắn chéo

Khi bị khớp cắn chéo, khách hàng nên điều trị càng sớm càng tốt để hạn chế xâm lấn, tránh biến chứng do khớp cắn chéo lâu năm gây ra. Từng đối tượng sẽ có thời điểm vàng để điều trị khớp cắn chéo khác nhau.

Đối với trẻ em

Thời điểm lý tưởng để điều trị khớp cắn chéo là từ 6 – 12 tuổi, đặc biệt là 6 – 7 tuổi, khi trẻ bắt đầu thay răng, xương hàm còn mềm nên nắn chỉnh xương, răng lệch lạc dễ dàng và hiệu quả hơn. 

Tùy theo nguyên nhân gây ra, bác sĩ có thể sử dụng các phương pháp điều trị khác nhau:

• Cắn chéo do xương: Bác sĩ sử dụng khí cụ chức năng Facemask (tháo lắp, không xâm lấn/phẫu thuật) để kích thích phát triển xương hàm trên.
• Cắn chéo do răng: Bác sĩ dùng mắc cài hoặc thiết bị nâng khớp đơn giản để giải quyết tình trạng cắn chéo tại vùng răng trước.

Đối với người lớn

Nếu áp dụng phương pháp phù hợp và với sự kiểm soát của bác sĩ chỉnh nha chuyên sâu, có trình độ chuyên môn cao và giàu kinh nghiệm, tình trạng khớp cắn chéo hoàn toàn có thể điều chỉnh được.

Đối với các ca cần phẫu thuật chỉnh hình xương hàm

Nếu khớp cắn chéo do xương hàm bắt buộc phải phẫu thuật hàm để điều trị, bác sĩ thường khuyến cáo khách hàng nên đợi đến tuổi trưởng thành (>18 tuổi) khi cấu trúc xương hàm đã ổn định và đủ điều kiện sức khỏe để thực hiện phẫu thuật.

7. Phương pháp điều trị khớp cắn chéo hiệu quả

Tình trạng xương, răng và khớp cắn chéo của trẻ em và người lớn có sự khác biệt. Vì thế, tùy vào từng đối tượng, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp.

7.1. Điều trị khớp cắn chéo ở trẻ em

Căn cứ vào tình trạng răng miệng của trẻ và nguyên nhân gây ra khớp cắn chéo, bác sĩ sẽ áp dụng các phương pháp như sử dụng khí cụ nong hàm hoặc khí cụ chỉnh thói quen xấu, khí cụ tháo lắp… để khắc phục tình trạng này . Mỗi phương pháp này có đặc điểm và chi phí như sau:

7.2. Điều trị khớp cắn chéo cho người lớn

Đối với người lớn, tùy theo mức độ nặng nhẹ, nguyên nhân gây ra, bác sĩ sẽ áp dụng 1 trong 3 phương pháp là niềng răng, phẫu thuật chỉnh hình xương hàm, dán sứ Veneers/bọc răng sứ để điều trị khớp cắn chéo. Dưới đây là thông tin cụ thể của mỗi phương pháp này:

8. Hình ảnh khách hàng điều trị khớp cắn chéo 

Trong quá trình hoạt động, Nha khoa Quốc tế Việt Pháp đã điều trị thành công cho nhiều trường hợp khách hàng bị khớp cắn chéo. Dưới đây là hai trường hợp tiêu biểu, khách hàng có thể tham khảo:

Chị Nguyễn Thị Nga (sinh năm 1985) 

Chị Nga bị khớp cắn chéo răng trước mức độ nhẹ, răng cửa thò thụt, khấp khểnh, một số vị trí răng hàm dưới đè lên hàm trên gây mất thẩm mỹ. Sau khi tìm hiểu thông tin qua mạng xã hội và người quen, chị đã đến Nha khoa Quốc tế Việt Pháp để thăm khám và điều trị. 

Tại Nha khoa Quốc tế Việt Pháp, chị Nga được bác sĩ thăm khám kỹ lưỡng và tư vấn giải pháp niềng răng để điều trị khớp cắn chéo. Chị Nga đã lựa chọn niềng răng mắc cài sứ có mức giá khoảng 40.000.000 VNĐ/trọn gói. 

Chỉ sau gần 1 năm điều trị, tình trạng lệch khớp cắn đã được cải thiện, những chiếc răng cửa vốn lệch lạc nay đã thẳng hàng hơn giúp cải thiện thẩm mỹ khuôn mặt. Chị Nga rất hài lòng và cũng tự tin hơn khi giao tiếp trong công việc.

Bạn Đinh Thị Kim Ngân (sinh năm 2002) 

Bạn Kim Ngân gặp tình trạng khớp cắn chéo răng trước, răng lệch lạc nhiều tạo ra kẽ hở giữa các răng và hai hàm không ăn khớp, ảnh hưởng đến thẩm mỹ khuôn mặt và gây khó khăn khi ăn nhai. Tình trạng khớp cắn chéo cũng khiến răng hàm của Ngân bị mảng bám và sâu. 

Sau khi thăm khám, bác sĩ Nha khoa Quốc tế Việt Pháp đã tiến hành điều trị sâu răng và sau đó niềng răng để điều trị khớp cắn chéo. 

Dưới sự tư vấn của bác sĩ tại Nha khoa Quốc tế Việt Pháp, bạn Kim Ngân đã chọn niềng răng mắc cài kim loại mặt ngoài tự buộc với giá 40.000.000 VNĐ/2 hàm. 

Sau 13 tháng điều trị, răng của Ngân đã không còn tình trạng lệch lạc nữa mà thẳng đều và khỏe mạnh hơn. Điều này giúp Kim Ngân tự tin, thoải mái nói, cười và giao tiếp cùng bạn bè, mọi người. 

9. Tác hại khớp cắn chéo nếu không điều trị kịp thời

Nếu không điều trị kịp thời, khớp cắn chéo có thể gây ảnh hưởng tới thẩm mỹ khuôn mặt, chức năng ăn nhai và gây ra một số vấn đề khác. Dưới đây là những tác hại cụ thể khi không điều trị kịp thời khớp cắn chéo mà khách hàng nên biết:

• Ảnh hưởng thẩm mỹ, gây lệch mặt: Khớp cắn chéo khiến răng và hàm bị sai lệch vị trí, phát triển không cân đối từ đó dẫn đến tình trạng lệch cằm, méo mặt, mất nét hài hòa trên khuôn mặt. Lâu dần có thể dẫn đến sai lệch xương hàm. 
• Suy giảm chức năng ăn nhai: Khi bị khớp cắn chéo, khách hàng sẽ gặp khó khăn khi cắn, nhai thức ăn, thậm chí xuất hiện tình trạng nhai một bên, nhai lệch. Lâu dần giảm hiệu quả nghiền nát thức ăn, ảnh hưởng đến tiêu hóa và có thể dẫn đến bệnh lý dạ dày.
• Tổn thương răng và mô nha chu: Khớp cắn chéo làm cho răng hai hàm không khớp, cắn không chính xác dẫn đến răng bị mòn không đều hoặc nứt. Từ đó tăng nguy cơ hư hỏng răng.
• Nguy cơ rối loạn thái dương hàm (TMJ): Tình trạng khớp cắn chéo nặng có thể làm khách hàng nhai lệch, dẫn đến tật nghiến răng, mỏi hàm thậm chí là gây đau đầu, đau răng, đau hàm, lâu dần gây rối loạn khớp thái dương hàm. 
• Các vấn đề khác: Khớp cắn chéo cũng ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng phát âm như nói ngọng hoặc nói giọng gió, tự ti trong giao tiếp. Đáng nói, việc vệ sinh răng miệng cũng khó khăn, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển, làm tăng nguy cơ sâu răng, viêm nướu, viêm nha chu.

Text: Tác hại khớp cắn chéo nếu không điều trị kịp thời

• Ảnh hưởng thẩm mỹ, gây lệch mặt
• Suy giảm chức năng ăn nhai
• Tổn thương răng và mô nha chu
• Nguy cơ rối loạn thái dương hàm (TMJ)
• Các vấn đề khác như nói ngọng, nói gió

Trên đây là dấu hiệu nhận biết, nguyên nhân và phương pháp điều trị khớp cắn chéo. Hy vọng những thông tin này đã giúp khách hàng hiểu khớp cắn chéo là gì, cách phân biệt với khớp cắn ngược, khớp cắn sâu và nhanh chóng điều trị nếu gặp phải tình trạng sai lệch khớp cắn. Từ đó tránh những biến chứng nguy hiểm xảy ra.

Để được tư vấn miễn phí về tình trạng khớp cắn chéo và dịch vụ chăm sóc sức khỏe răng miệng toàn diện, khách hàng có thể liên hệ với Nha khoa Quốc Tế Việt Pháp qua số điện thoại: 0363.85.85.87.

Riêng các vấn đề liên quan đến chất lượng dịch vụ tại Nha khoa Quốc Tế Việt Pháp, khách hàng vui lòng liên hệ phản ánh qua số tổng đài: 19006478.